لغزشگاههای جمله
#آموزشی/لغزشگاههای جمله (ابهام، ضعف تالیف، پیچیدگی)
اگر از نویسنده پرسیده شود، هدف از نوشتن چیست؟ بیشک پاسخ خواهد گفت انتقال اندیشه. انتقال اندیشه از طریق جملهها صورت میگیرد. بنابراین دانستن قواعد مربوط به جمله الزامی است. نویسندهای که قواعد مربوط به جمله را نمیداند، مثل کسی است که لکنت زبان دارد. فردی که لکنت زبان دارد، نمی تواند درست حرف بزند. فردی که نمیتواند درست حرفش بزند، قطعا نمیتواند اندیشهاش را درست انتقال دهد. پس دانستن قواعد مربوط به جمله، برای درست سخن گفتن و انتقال درست اندیشه، الزامی است.
بیشتر نویسندگان به نوعی دچار غلطهای نگارشی در جملههای خود هستند. این غلطها گاهی سهوی است، یعنی با وجودی که نویسنده می داند اما سهوا دچار اشتباه میشود، اما گاهی عدم آگاهی نویسنده سبب غلطهای نوشته است.
برای جلوگیری از غلطهای نگارشی جمله باید لغزشگاههای جمله دانسته شود. لغزشگاه جمله را میتوان به سه دسته کلی تقسیم کرد:
- ابهام یا کژتابی
ابهام به معنای دو یا چند معنایی بودن جمله است. مثال: دو برادر و خواهر حافظ کل قرآن کریم هستند.
توضیح: از جمله پیشگفته میتوان چند معنا، برداشت کرد.( دو برادر و دو خواهر، یک برادر و یک خواهر، دو برادر و یک خواهر…)
-ضعف تالیف
برای درک درست ضعف تالیف نیاز است، اول بدانیم تالیف به چه معناست. تالیف به معنای پیوستگی اجزاء جمله است. بنابراین پیوند صحیح بین اجزاء جمله حُسن تالیف گفته میشود و پیوند ناصحیح اجزاء، ضعف تالیف خوانده میشود. برخی از موارد ضعف تالیف از این قرار است:
آمیختن قواعد و واژگان زبان عربی با زبان فارسی(مثال استفاده از علامت جمع زبان عربی برای جمع بستن کلمههای فارسی، استفاده از تنوین، جمع بستن عدد و معدود…) تقدم و تاخر بیجای فاعل و مفعول، حذف بیجای فعل، عدم رعایت دستور زبان فارسی… .
- پیچیدگی
پیچیدگی یا تعقید معنایی به معنای دیریاب بودن مفهوم جمله است. برخی موارد پیچیدگی از این قرار است:
طولانی بودن جمله، دوری نهاد از گزاره، تجزیه نهاد، استفاده زیاد از جملههای فرعی(جمله پیرو)، تقلید از الگوی جملهبندی فرنگی… .
بر این پایه، نویسنده باید به اهمیت و نقش جمله در انتقال اندیشه به خواننده توجه کند. هر اندازه نویسنده به جمله توجه کند، پایههای اثر محکمتر میشود.
#به_قلم_خودم/پژوهشی در لغزشگاههای جمله(با استفاده از مقالههای دستور زبانی و بررسی آنها)
در راستای مباحث مهارتهای پژوهشگری(بخش نگارش علمی)