نقاشی با کلمات
#آموزسی/ پژوهشی در زیبا نویسی(2)
نقاشی با کلمات (خلق نوشتار هنری)
دو. حُسن تعبیر
غیر از تنوع واژگانی، از «حُسن تعبیر» هم می توان سود جست. حُسن تعبیر، یعنی اراده معنای خاص به کمک تعبیر یا ترکیبی که برای آن وضع نشده است، اما کنایهوار و به مدد قرینه بر آن دلالت میکند.
معانی و مفاهیم، همچون جوانان رشید و خوشاندامی هستند که میتوانند هر روز با لباسی نو و مناسبِ آن روز از خانه ذهن ما بیرون آیند. آنان به هر جامه نو که بر تن میکنند، بر زیبایی و برازندگی خود میافزایند. آن که همیشه و در همه جا با یک لباس به چشم میآید، اندک اندک از چشم میافتد و حتی ممکن است دیده نشود. الفاظ، جامههایی است بر تن معانی. ما هرگز معانی را عریان نمی بینیم، اما هیچ معنا و مفهومی هم نیست که مجبور و محکوم ابدی به پوشیدن یک لفظ و عبارت باشد.
نویسندگان، آناناند که برای هر معنا که میشناسند، و میتوانند لباسهای متعدد، از بازار سخن بخرند و بر تن آن بپوشانند؛ و گاه خود نیز دست به قیچی شوند و جامهای نو بدوزند. گام نخست، عنایت به ضرورتِ مهارت واژهیابی است. بسیاری از کسانی که مینویسند- اما نویسنده نیستند- چنین ضرورتی را درنیافتهاند، و بدین رو کوششی هم برای کشف کلماتِ متفاوت و صید تعابیر گونهگونه نمی کنند. هر کس که قلم به دست میگیرد، نخست باید بداند که هیچ مفهومی از خاطر او نمی گذرد مگر آنکه صدها کلمه و تعبیر برای آن وجود دارد.
تنوع واژگانی و حُسن تعبیر، افزون بر طراوتافزایی و شادیبخشی به محیط نوشتار، نویسنده را در ادای مفهوم و بازگویی دقیق منظور خویش کمک می کند، روشن است که نویسندهای که کلمه «سپهر» را در معنای «آسمان» به کار می برد، علاوه بر رهانیدن نوشته خود از کاربرد کلمهای که ممکن است قبلا بارها تکرار شده باشد، اشارهای هم به مراد اصلی خود دارد.
به هر روی اگر همیشه برای هر مفهومی فقط یک کلمه در ذهن ما حاضر شود و از احضار واژههای مشابه و همردیف آن ناتوان باشیم، باید بدانیم که نخستین پلّه نویسندگی را نپیمودهایم. آنچه به کار نویسنده میآید، جلوگیری از یکنواختی کلام و ناآراسنگی بیان است. این توفیق از راههای بسیاری ممکن است که در مجموع این راهها را «تنوع کلامی و غنای واژگانی» می نامیم.
#برگرفته از کتاب بهتر بنویسیم استاد بابایی #با اندکی تصرف
#به_قلم_خودم/پژوهشی در زیبانویسی